مزایای بنتونیت در سدسازی

در سدهای خاکی، برای آب بندی هرچه بهتر محل تماس هسته با پی سنگی سد، از لایه ای رسی با نام رس تماسی، با شاخص خمیری زیاد استفاده می شود. این لایه، از طرفی سبب اتصال هرچه بهتر مصالح هسته سد و سنگ بستر شده و از طرف دیگر، علاوه بر تامین تغییر شکل پذیری مناسب در هنگام نشست های پی، باعث کنترل جریان نشت آب از مرز تماس هسته با پی می شود. براساس بررسی های انجام شده تا سال 1986 حدود 31% تخریب سدهای خاکی و سنگریزه ای بزرگ، به علت وقوع پدیده رگاب از درون بدنه سد، 15% به دلیل رگاب درون پی و 2% به دلیل وقوع این پدیده از خاکریز به پی اتفاق افتاده است. به طور کلی در حالی که پدیده رگاب، دلیل اصلی 48% تخریب ها در سدهای خاکی ثبت شده، فقط 2% آن به علت وقوع زلزله و مابقی آن به علت روگذری آب و ناپایداری شیروانی آن گزارش شده است. استفاده از رس تماسی یا بنتونیت ویژه سدسازی مناسب در کاهش وقوع این پدیده مخرب از محل تماس هسته با پی بسیار موثر است.

رس تماسی مناسب ویژه سدسازی باید حد روانی (LL) آن در محدوده 25 تا 30 درصد، شاخص خمیری (PI) در حدود 12 تا 15 درصد (تا حداکثر 30%) و درصد ذرات عبوری از مش 200 بیشتر یا مساوی با 50% باشد. از آنجا که در برخی پروژه ها، امکان دسترسی به منبع قرضه ای با این خصوصیات مناسب به منظور استفاده در لایه رس تماسی وجود ندارد، از راهکارهای مختلفی برای تامین مصالح این لایه استفاده می شود افزایش بنتونیت ویژه سدسازی به خاک ها، سبب افزایش در خصوصیاتی چون حد روانی، شاخص خمیری، انبساط آزاد، درصد رطوبت بهینه، چسبندگی خاک، شاخص تراکم پذیری، ضریب تورم، زمان 50% تحکیم می شود. از طرف دیگر بنتونیت سبب کاهش دانسیته خشک حداکثر، ضریب تحکیم، زاویه اصطکاک داخلی و هدایت هیدرولیکی مخلوط ها می شود.