بنتونیت یک فیلوسیلیکات آلومینیوم دار است که اساساً از مونت موریلونیت یا کانی‌های گروه اسمکتیت تشکیل شده است. از خواص مهم کانی‌های خانواده اسمکتیت جانشینی یونی خاصیت شکل پذیری، انبساط و انقباض یونی آن‌ها را می‌توان نام برد. این ماده معدنی در صنایع متفاوتی می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد که یکی از این موارد خوراک آبزیان می‌باشد. در زیر به تعدادی از اثرات استفاده از این ماده در جیره غذایی و استخرهای آبزیان اشاره می‌کنیم.

جلوگیری از بروز مسمومیت‌های ناشی از سموم قارچی به ویژه آفلاتوکسین ها.

پلت بایندر استثنائی با چسبندگی عالی مناسب برای استفاده در کارخانجات خوراک آبزیان.

جذب عناصر سنگین و جلوگیری از تأثیر نامطلوب آنها.

افزایش مصرف خوراک و افزایش وزن روزانه.

بهبود ضریب تبدیل غذایی خوراک مصرفی در نتیجه کاهش سرعت عبور خوراک از دستگاه گوارش و افزایش راندمان هضم وجذب خوراک.

جذب گازهای مضر، آمونیوم و آمونیاک موجود در آب استخر و بهبود کیفیت آب و لاشه ماهی‌ها.

جلوگیری از نوسانات PH آب استخر و حوضچه‌های پرورش ماهی و بهبود شرایط رشد و پرورش.

افزایش ظرفیت اکسیژنی آب استخرهای پرورش ماهی و سلامتی شادابی بیشتر آبزیان.

تصفیه آب استخرهای پرورش آبزیان و کاهش آلودگی پساب آن‌ها.

کاهش قیمت تمام شده خوراک وافزایش سود آوری.

بنتونیت دارای خصوصیات منحصر به فرد و زیادی است که این خصوصیات از قبیل جذب آب، تورم و افزایش حجم در هنگام جذب، ویسکوزیته و ظرفیت تبادل یونی بالا و غیره آن را تبدیل به یک ماده کارآمد کرده است. اما بنتونیت در صنعت پرورش دام و طیور نیز کارایی هایی دارد که در زیر به آن اشاره می شود.

جذب سموم قارچی (مایکوتوکسین ها): بنتونیت ظرفیت بالایی در جذب سموم قارچی بخصوص آفلاکتوسین ها دارد و در دستگاه گوارش دام و طیور به عنوان محافظ عمل می کند.

افزایش راندمان جذب و بهبود ضریب تبدیل خوراک: مصرف بنتونيت سديم در جيره جوجه هاي گوشتي باعث بهبود افزايش وزن و همچنين کاهش سرعت عبور غذا در دستگاه گوارش شده و بازدهی مصرف خوراک را نیز افزايش داده است. استفاده از بنتونيت سديم در جيره غذايي طيور تخمگذار، بازده مصرف خوراک، تخمگذاري، کيفيت پوسته و اندازه تخم مرغ را بهبود داده و همچنين باعث کاهش انتشار رطوبت از مدفوع مرغ هاي لگهورن شده است.

جذب و کاهش آمونیاک و كاهش رطوبت بستر: بنتونیت سبب جذب نیتروژن آمونیاکی و حذف اثرات مضر آن می‌شود.

جذب کننده ترکيبات مضر دیگر از قبیل فلزات سنگين و باكتريها و غیره

در تهیه مواد شوینده از بنتونیت سدیم و یا کلسیم دار به دلیل جلوگیري از راسب شدن مواد و خاصیت نرمی آن استفاده می شود. مواد شوینده در خشکشویی ها و مایعات دستشویی و صابون هاي مایع همه داراي بنتونیت هستند و بنتونیت در آنها به عنوان ماده چرك زدا و همچنین نرم کننده پارچه ها به کار می رود. بنتونیت سدیمی به عنوان شوینده در خشک شویی لباس های به شدت کثیف استفاده می شود. این بنتونیت هرگونه چرک و کثیفی را جذب کرده و به وسیله ی سیال خشک شویی از سطح لباس جدا می شود . بنتونیت سفید در شوینده ها پس از تبدیل به غربال مولکولی به کارمی رود. مورد اخیر به کاربرد متداولی تبدیل شده زیرا استفاده از فسفات در شوینده ها طی چندین سال گذشته به سبب مسائل زیست محیطی شدیدا منع شده است.

برای سال های متمادی از بنتونیت به عنوان ملات در صنایع دانه بندی مواد غذایی استفاده می شده است. مقادیر کم بنتونیت پس از اضافه شدن به محصولات غذایی امکان ایجاد دانه های غذایی با پایداری بالا را می دهد. این مقادیر کم بنتونیت با جذب رطوبت و روغن اضافه به انتقال راحت تر دانه ها و جلوگیری از کلوخه شدن آن ها کمک می کند. تحقیقات اخیر نشان داده است که علاوه بر مزایای فوق الذکر، بنتونیت مزیت های دیگری برای دام ها و ماکیان دارد. در حقیقت بنتونیت باعث کاهش سرعت سیستم هضم غذا شده و اجازه می دهد تا بهره وری از مواد غذایی بهتر صورت گیرد. این ماده معدنی روی کنترل برخی مواد سمی در بدن حیوانات نقش مناسبی ایفا می کند.

بنتونيت پیوند دهنده خوبی برای خمیر دندان است. بنتونيت خاك رس تشكيل شده از آلومينيوم و سيليكات است و در اثر جذب آب متورم مي شود. ژل هاي بدست آمده از بنتونيت، پايداري خوبی دارند ولی رنگ شان تیره است. بنتونیت به مواد ناسالم در دهان، مانند اطراف دندان ها و زبان و لثه، متصل می شود و قبل از اینکه آنها را فرو برد و بیمار شوند، آنها را از بین می برد. به علت خواص ضد باکتری Bentonite آن در خمیر دندان طبیعی استفاده شده است و حتی با آب مخلوط شده و به عنوان شستشو روزانه استفاده می شود.

بنتونیت نوعی ماده معدنی بسیار مفید و کارا می باشد که در انواع صنایع قایل استفاده می باشد. از جمله این صنایع می توان به صنعت دام و طیور و آبزیان اشاره کرد که یکی از روش های استفاده در این صنعت در خوراک آن می باشد. بنتونیت به دلیل عملکردهای ویژه جایگاه خاصی را دارا می باشد که از جمله خاصیت های آن می توان به نکات زیر اشاره کرد:

1- پلت بایندر: جهت چسباندن و یکپارچه کردن غذای دام

2- توکسین بایندر جذب و دفع سموم

3- جذب گاز آمونیاک و افزایش راندمان سیستم گوارش

4- بالا بردن ph شکنبه و افزایش چربی شیر

5- از بین بردن آفلاتوکسین و مایکو توکسین ها

6- بهبود کیفیت بستر و جذب آمونیاک

بنتونیت دارای دو نوع سدیمی دار و کلسیم دار است که هردوی آن ها قابلیت جذب آب را دارند. ولی بنتونیت سدیم دار قدرت جذب بیشتری داشته و در نتیجه مقبولیت بیشتری دارد. برای خاک بستر حیوانات نباید از بنتونیت کاملا پودر شده استفاده نمود بلکه دانه بندی بزرگتر از 1 میلیمتر و معمولا کوچکتر از 5 میلیمتر مناسب است. هر چه بنتونیت دارای جذب بالاتری باشد، اثرگذاری آن بهتر خواهد بود. در مرغداری ها معمولا به دلیل تعداد زیاد طیور و محیط بسته و ازدیاد فضولات باعث تولید حجم زیادی از گاز آمونیاک شده که به دلیل سمی بودن برای سلامت جوجه زیان بار است. گاز آمونیاک به دلیل فعالیت میکروبی و باکتری های موجود در مدفوع طیور بوجود آمده و در محیط منتشر می شود. استفاده از بنتونیت بستر در مرغداری سبب حذف نیتروژن آمونیاکی و فسفر شده و از ایجاد قارچ هم جلوگیری می کند.

بنتونیت به عنوان یک ماده حجم دهنده و روکش در مواد دارویی بکار می رود و بنا به خاصیت آب گیری/آب دهی، حالت خمیری به خود می گیرد، این ویژگی آن را ماده ای پر کار در کرم های محافظ صنعتی– محلول های شستشو، کمپرس های مرطوب و در موارد حساسیتی به عنوان ماده ی ضد خارش بکار می رود. در امور پزشکی بنتونیت به عنوان یک پادزهر در مسمومیت های فلزات سنگین مورد مصرف قرار می گیرد. در محصولات دارویی کاربردی در امور بهداشتی مانند دارو های آفتاب سوختگی، پودر بچه و پودر سفید کننده صورت بنتونیت کاربرد فراوان دارد .

با توجه به اهمیت سلامت و بهداشت عمومی و ضررهای اقتصادی احتمالی صنعت دامپروری و تولید محصولات لبنی ناشی از مایکوتوکسین ها، پیدا کردن روش‌های عملی و سریع جهت شناسایی و سم زدایی از مایکوتوکسین ها و به ویژه آفلاتوکسین ها در غذای انسان و دام، به لحاظ اقتصادی و همه گیر شناسی اهمیت ویژه‌ای دارد. تحقیقات اخیر نشان داده است که آسان‌ترین، عملی‌ترین و ارزان‌ترین شیوه در کاهش بروز اختلالات مربوط به سموم قارچی یا جلوگیری از ورود این سموم در شیر و محصولات دامی استفاده از مواد جاذب در خوراک می‌باشد. این ترکیبات ملکول توکسین را در خوراک آلوده و در دستگاه گوارش بصورت محکم و غیر قابل برگشت جذب می‌کند، بنابراین کمپلکس توکسین-جاذب از دستگاه گوارش عبور کرده و از طریق مدفوع دفع می‌شود و بدین صورت از جذب توکسین (و تماس حیوان با توکسین) جلوگیری کرده و یا آن را به حداقل می‌رساند.

 ترکیبات جاذب مختلفی جهت کاهش جذب مایکوتوکسین ها و به ویژه آفلاتوکسین در خوراک و دستگاه گوارش حیوانات اهلی و بویژه گاوهای شیرده استفاده شده‌اند، اما پرکاربردترین ترکیبات جاذب، ترکیبات معدنی (inorganic) رسی هستند. بنتونیت ها ترکیبات رسی هستندکه ساختار کریستالی لایه‌ای داشته و در جذب مایکوتوکسین ها و بویژه آفلاتوکسین ها کاربرد گسترده‌ای دارند. با این عمل، تأثیر مایکوتوکسین‌ها بر عملکرد و نقش کبد کاهش یافته و تاثیرات منفی سموم قارچی بر رشد و نمو و سلامتی حیوان کاهش می‌یابد. خصوصیات ویژه بنتونیت از قبیل آبگیری، تورم و افزایش حجم با جذب آب، ویسکوزیته، ظرفیت بالای تبادل یونی و باند شدن با کاتیون‌های مختلف، آن را به ماده با ارزشی برای محدوده وسیعی از کاربردها در صنعت و سیستم‌های پرورشی و مزرعه‌ای تبدیل کرده است